Położenie
Rynek leży u zbiegu ulic: Świetojańskiej, Zapiecek, Wąski Dunaj, Nowomiejskiej, Krzywe Koło, Celnej i Jezuickiej. Jest to centralny plac Starego Miasta.

Nieco historii
Ma kształt prostokąta o wymiarach 90 x 73 m. Usytuowany wzdłuż głównego traktu komunikacyjnego Starej Warszawy: Świętojańska – Nowomiejska, miał w narożach wytyczone po dwie ulice. Utworzony został przy zakładaniu miasta Warszawy na przełomie XIII i XIV w. i obudowany ok. 40 drewnianymi domami mieszkalnymi; środek Rynku zajęły kramy, jatki i waga. W XV w. stanął na Rynku gotycki niewielki ratusz z wieżą, a po północnej stronie pręgierz i kuna, czyli klatka dla zamykania przestępców. W połowie XVI w. ustawiono dwa zbiorniki wodne z wodą z wodociągów miasta.

Na początku XV w. na miejscu drewnianych domów wymurowano gotyckie kamienice ustawione szczytami do Rynku. Właścicielami ich stały się najbogatsze rodziny kupieckie, patrycjusze rządzący miastem w XVI i XVII w.: Baryczkowie, Fukierowie, Gizowie, Strubiczowie, Korbowie, Drewnowie, Dzianotowie, Walbachowie i in. W kamienicach rynkowych otrzymywali kwatery, tzw. gospody, dostojnicy zjeżdżający na sejmy i uroczystości. Pożar 1607 zniszczył część zabudowy Rynku. Kamienice odbudowano w stylu późnego renesansu i baroku, o fasadach otynkowanych i pokrytych polichromią, o ozdobnych portalach, przeważnie 3-osiowe i 3-piętrowe, zwieńczone attykami. Na wielu kamienicach umieszczono kamienne tablice libertacyjne, tzn. zwalniające od kwaterowania dostojników. Kamienice zwano od nazwisk właścicieli, którzy je wznieśli lub przebudowali, od godła kupieckiego (np. „Pod Murzynkiem”) lub od okazałej fasady (np. „Złocista”). Partery kamienic zajmowały najokazalsze i najbogatsze sklepy, składy i winiarnie. Na Rynku odbywały się targi i jarmarki, egzekucje i palenie zakazanych książek; miały też miejsce uroczystości miejskie i państwowe, procesje. W 1701 dookoła ratusza wybudowano murowane kramy (arch. Tylman z Gameren), które zajęły znaczną część Rynku pozostawiając z czterech stron rodzaj ulic. Dwie z nich nazwaną Miejską i Zamkową. W XVIII w. wiele kamienic nadbudowano, a nad ich dachami umieszczono nadbudówki zwane latarniami, oświetlające klatki schodowe. W 1749 pożar zniszczył częściowo ratusz, odbudowano go w stylu barokowym; następna przebudowa w stylu klasycystycznym nastąpiła w 1781.

W końcu XVIII w. kamienica rynkowa była zamieszkała średnio przez 30 mieszkańców, wśród lokatorów przeważali urzędnicy, artyści, kupcy, nauczyciele, zamożniejsi rzemieślnicy i liczna służba. W okresie oświecenia Rynek i ratusz Starej Warszawy odegrały ważną rolę forum społeczno-politycznego; stąd wyruszyła „czarna procesja” mieszczan do Zamku, tu uczczono uchwalenie Konstytucji 3 maja; na Rynku również w 1794 lud wieszał targowiczan.

Na początku XIX w. Rynek stracił znaczenie centrum Warszawy, najbogatsze sklepy i kawiarnie przeniosły się na Krakowskie Przedmieście. W 1817 przeniesiono Magistrat do nowego ratusza przy pl.Teatralnym, a stary ratusz rozebrano, gdyż zacieśniał plac. Na Rynku urządzono targowisko, które przetrwało przez cały wiek XIX. Rynek wraz z całym Starym Miastem stał się siedliskiem proletariatu robotniczego i ubogich rzemieślników. Kamienice nie konserwowane niszczały, fasady szpeciły liczne szyldy. Ok. 1855 na Rynku ustawiono dwie studnie i syrenę dłuta Konstantego Hegla.

Po 1906 Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości rozpoczęło akcję ratowania i restaurowania najcenniejszych kamienic, m. in. Baryczków (ob. nr 32) i tzw. Książąt Mazowieckich (ob. nr 31). W 1912 zlikwidowano targowisko na Rynku i położono nowy bruk z kostki układanej w desenie geometryczne. W 1916 poszczególnym stronom Rynku nadano nazwy: zachodniej – Hugona Kołłątaja, który tu mieszkał i zmarł (pod ob. nr 21); północnej – Jana Dekerta, prezydenta Starej Warszawy, przywódcy mieszczan w walce o prawa; wschodniej – Franciszka Barssa, publicysty i palestranta warszawskiego, współpracownika Dekerta i spiskowca insurekcji 1794; południowej – Ignacego Zakrzewskiego, posła na Sejm Czteroletni i prezydenta Warszawy.

W 1928 oczyszczono i odbudowano fasady kamienic i ozdobiono je polichromią wykonaną przez wybitnych plastyków; pod ob. nr 21 odsłonięto gotyckie portale, usunięto rzeźbę syreny. Na Rynku odbywały się przedstawienia i koncerty, m.in. w 1929 przedstawienie „Krakowiaków i górali” Wojciecha Bogusławskiego.

We wrześniu 1939 bomby uszkodziły kilka kamienic, zniszczony został wówczas zabytkowy dziedziniec kamienicy Henryka Fukiera. Podczas walk powstania w 1944 hitlerowcy zbombardowali i spalili wszystkie kamienice rynkowe. Zachowały się gotyckie piwnice, partery i wypalone frontony kilku kamienic, przeważnie po stronie Dekerta. Środek Rynku był zasypany gruzami.

W 1945 rozpoczęto zabezpieczenie ocalałych budynków, w latach 1949/1950 odgruzowano Rynek, w 1953 zakończono odbudowę kamienic. Generalnym projektantem odbudowy Starego Miasta był arch. Mieczysław Kuzma. Elewacje odbudowano zgodnie ze stanem sprzed 1939 odsłaniając ocalałe elementy gotyckie. Elewacje pokryto polichromią ze złoceniami, podkreślającą detale architektoniczne, projektowaną przez artystów malarzy pod kierunkiem prof. J. Sokołowskiego. Wnętrza kamienic po stronie Dekerta przystosowano do potrzeb Muzeum Historycznego Warszawy (arch. S. Żaryn); po stronie Barssa umieszczono Muzeum Mickiewicza (pod nr 18 i 20); po stronie Kołłątaja – Instytut Historii PAN (pod nr 29 i 31). Kamienica Fukierowska (nr 27, arch. W. Podlewski) stała się siedzibą Stowarzyszenia Historyków Sztuki. W parterach innych kamienic umieszczono restauracje, kawiarnie i sklepy. Na fasadzie kamienicy nr 31 znajduje się tablica iz informacją, że wtym domu powstał w 1936r Klub Demokratyczny.,Na kamienicy nr 21 umieszczono tablicę ku czci Hugo Kołłątaja, który mieszkał. R. stał się miejscem stale odwiedzanym przez turystów zagranicznych i wycieczki krajowe.