Dni Starówki w Bibliotece na Świętojańskiej 5
Poetyckie nastroje, zamkowe klimaty i urodzinowe rękodzieło
Biblioteka Publiczna w dzielnicy Śródmieście miasta st. Warszawy na wszystkie trzy dni obchodów 71. Urodzin Starówki (19,20,21 lipca 2024 r.) przygotowała atrakcyjny i interesujący program. Mieszczące się w kamienicy przy ul. Świętojańskiej 5 : Czytelnia Naukowa nr VII, Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży nr 24 oraz Wypożyczalnia dla Dorosłych i Młodzieży nr 43 serdecznie zapraszają swoich Czytelników, turystów i wszystkich zainteresowanych do odwiedzin i wspólnego świętowania.
Zamek ożył, stało się tak wbrew zbrodniczym planom niemieckim i zakazom władzy komunistycznej, która przez ponad 25 lat nie zezwalała na jego odbudowę.
Nasza wystawa planszowa składa się z dwóch części. Pierwszy segment próbuje przybliżyć Zamek Królewski w Warszawie jako symbol polskiej państwowości i historii.
Był zamek Królewski w Warszawie, rozciągający się majestatycznie na wiślanej skarpie, „obserwatorem” burzliwych wydarzeń dziejowych ściśle związanych z losem polskiej państwowości jej upadkiem i odradzaniem się. Zgromadzona ikonografia, (kopie rycin, fotografii i obrazów) stara się utrwalić w naszej świadomości rozgrywającą się w zamkowych murach na przestrzeni wieków wielką historię. Ekspozycja w lapidarnym skrócie przypomina najważniejsze momenty historyczne, zarówno te pełne blasku i chwały jak i te niesławne, które doprowadziły do nieszczęść i narodowej klęski.
Możemy zobaczyć m.in. hołd carów Szujskich złożony królowi Zygmuntowi III Wazie, uwieczniony na kopiach płócien Tomasza Dolabelli i Jana Matejki. Wielkie karty naszej historii, przywołuje także najwspanialsze wydarzenie, którego rocznicę obchodzimy każdego roku jako święto państwowe. To przecież w Sali Senatorskiej Zamku uchwalono pierwszą w Europie, a drugą na świecie ustawę zasadniczą – Ustawę Rządową Rzeczypospolitej Obojga Narodów znaną jako Konstytucja 3 Maja uwiecznioną na obrazie Jana Matejki o tym samym tytule.
Druga część wystawy sięga do czasów wojny i odbudowy.
Wystawa prezentuje m.in. kopie archiwalnych fotografii z lat hitlerowskiej zagłady, dokumentujące zniszczenia, planową, systemową dewastację, a wreszcie całkowite unicestwienie – wysadzenie Zamku w powietrze. Obejrzeć można m.in. słynne zdjęcie zrobione 17 września 1939 r. z płonącą od niemieckich bomb zapalających wieżą Zygmuntowską. To wówczas wskazówki zamkowego zegara zatrzymały się na symbolicznej dzisiaj dla nas godzinie 11.15.
Ekspozycja odnotowuje też czas wielkiej odbudowy. Zobaczyć można dokumenty, apele powstałego 26 stycznia 1971 roku Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie, kierującego społeczną zbiórką pieniędzy, a następnie pracami związanymi z restytucją. Zamieszczone materiały z tamtych lat starają się choć w przybliżeniu odtworzyć społeczny entuzjazm i ofiarność jakie wyzwoliła w mieszkańcach miasta i całego kraju decyzja o odbudowie. Na fotografiach widać np. żarliwość i zapał ogromnej rzeszy ludzi uprzątających w czynie społecznym Plac Zamkowy. Bo chętnych do tych najprostszych prac porządkowych i budowlanych zgłaszało się codziennie wielokrotnie więcej niż mógł pomieścić teren budowy.
Zapisana fotografią rzeczywistość tamtych lat rejestruje różne formy społecznych zbiórek. Spontanicznie datki wrzucano do skarbonek ustawionych na terenie całego kraju. Na zdjęciach możemy obejrzeć najsłynniejszą z nich – szklaną skarbonkę z Placu Zamkowego, która jednorazowo mogła pomieścić aż 700 kg pieniędzy, a przecież opróżniano ją bardzo często. Oprócz pieniędzy przekazywano dary rzeczowe, ofiarowywano: obrazy, rzeźby, meble, rzemiosło artystyczne, biżuterię – dzieła sztuki o niekiedy wielkiej wartości artystycznej i historycznej.
Fotografie przywołują także żmudną pracę konserwatorów Pracowni Konserwacji Zabytków „Zamek” – generalnego wykonawcy zamkowej restytucji. Bo przecież fenomen odbudowy polegał nie tylko na wielkiej społecznej determinacji w odzyskaniu swojego zapisanego na kartach historii dziedzictwa kulturalnego i ofiarności milionów Polaków w kraju i zagranicą. Fenomenalna i wyjątkowa była także jakość i unikalność tej restytucji. To dzięki zastosowaniu tradycyjnych materiałów i technologii, dzięki wybitnym konserwatorom dzieł sztuki, ich mozolnej, precyzyjnej pracy, a także dzięki niezwykłym i nieznanym dzisiaj umiejętnościom nieprzebranej rzeszy wspaniałych rzemieślników, murarzy, sztukatorów i stolarzy Zamek powrócił do życia w formie, którą do dziś podziwia cały świat. Spacerując po Zamku czujemy tchnienie odległych wieków, odczuwamy autentyczność historyczną tej odtworzonej budowli. To nie jest makieta, ale rekonstrukcja zrealizowana na podstawie archiwalnych projektów, zdjęć, precyzyjnych pomiarów i ocalonych z wojennej pożogi autentycznych fragmentów architektonicznych pieczołowicie wmontowanych w zamkową bryłę i wnętrza.
Ten fenomen doceniony został przez międzynarodowe grono ekspertów wpisem na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.
Przez wszystkie trzy dni (19,20 i 21) lipca nasi bibliotekarze obecni będą także na Staromiejskim Rynku, Placu Zamkowym i okolicznych uliczkach.
W to wielkie święto Starej Warszawy nie może przecież zabraknąć poezji. To ona, dzięki starannie dobranym słowom, filozoficznej refleksji, wieloznaczności i zwięzłości zawsze najlepiej oddaje ducha swojego czasu i miejsca. Przygotowaliśmy na specjalnie wydrukowanych kartach z logotypem naszej biblioteki kilkadziesiąt wierszy i fragmentów większych form poetyckich, którymi obdarowywać będziemy mieszkańców, turystów, słowem wszystkich miłośników tej najpiękniejszej z odmian języka. Wśród wierszy są także utwory dla dzieci i młodzieży.
Mamy nadzieję, że dokonany przez nas wybór wierszy jest reprezentatywny dla poszczególnych epok historycznych i literackich. Prezentujemy, powstałą na przestrzeni ponad 400 lat, poezję o Starej Warszawie i Zamku, a więc literaturę traktującą nie tylko o samym mieście i jego dziejach, ale również o mieszkańcach, pomnikach, heroicznej walce i zwycięskiej odbudowie. Przegląd poetyckich varsavianów zaczynamy od renesansowych utworów Jana Kochanowskiego a kończymy na utworach współczesnych twórców.
Mamy nadzieję, że poezja, która pojawi się w przestrzeni miasta potrafi zainteresować na tyle mocno, że zagości później, w postaci całych tomików, w przestrzeniach prywatnych – Państwa mieszkaniach.
A ostatniego dnia uroczystości – w niedzielę 21 lipca od godziny 16.00 do 19.00 zapraszamy do siedziby naszej biblioteki przy Świętojańskiej 5 na artystyczne warsztaty decoupage w ramach cyklu „Spotkania z rękodziełem”. Uczestnicy będą mieli okazję stworzyć własnoręcznie oryginalne zakładki do książek z motywem warszawskiej Starówki.
Serdecznie zachęcamy do odwiedzania naszej Biblioteki, zwłaszcza, że każdego dnia obchodów Urodzin Starówki przygotowaliśmy dla pierwszych 20 czytelników i osób zainteresowanych wystawą prezenty w postaci książek.
Wykorzystana na potrzeby wystawy ikonografia pochodzi m.in. z Archiwum Zamku Królewskiego w Warszawie, Archiwum IPN i Narodowego Archiwum Cyfrowego.